مهندسی صنایع یکی از شاخههای مهندسی میباشد که با طراحی، پیاده سازی و بهبود سیستمهای یکپارچه ای از انسان (human)، سرمایه، مواد (material)، اطلاعات (information)، تجهیزات (instrument) و انرژی (energy)مرتبط میباشد . این رشته بر پایه دانش تخصصی در علوم ریاضی، طبیعی، اجتماعی و نیز قوانین و روشهای تجزیه و تحلیل مهندسی و طراحی بنا شده است بهمنظور تعیین پیش بینی و ارزیابی نتایج حاصل از سیستمهای یکپارچه بپردازد .[۱]
در سیستمهای تولید ناب و بدون خطا (Lean Manufacturing)، مهندسی صنایع در جهت حذف و کاهش منابع تلف شده از قبیل زمان، پول، ماده و انرژی نقش کلیدی دارد.
همچنین علم مهندسی صنایع راجع به مدیریت عملیات، مهندسی سیستمها، مهندسی تولید و مهندسی ساخت یا مهندسی سیستمهای ساخت آگاهی میدهد؛ وجه تمایز مهندسی صنایع به شرکت داشتن نقطه نظرات دانش آموختگان آن در کارشان باز میگردد. این رشته عموماً بهعنوان مهندسی مدیریت یا مدیریت مهندسی، یا حتی مهندسی سیستمهای سالم مطرح است. (در یک جمله هزینه و زمان کمتر برای بازده و راندمان بالاتر)
اهداف و ویژگیهای مهندسی صنایع:
نخستین نكتهای كه كه باید بدان توجه كرد ، پویایی پنهانیست كه در ذات تعاریف فوق نهفته است ؛ این جملات بیانگر حركتی مداوم و همیشگی هستند ، حركتی در جهت آنچه كه بهتر است یعنی بهبود مستمر ، حركتی كه هیچگاه متوقف نمیشود . شما برنامهریزی میكنید ، تصمیم میگیرید ، به اجرا درمیآورید ، تجزیهوتحلیل مینمایید و آنگاه از نتایج حاصل جهت برنامهریزیهای آتی بهره میبرید ؛ این چرخهایست كه هیچگاه از حركت باز نخواهد ایستاد و همواره رو به سوی بهبود دارد ، چرا كه ایستایی یعنی مرگ و مجموعههای پویایی چون واحدهای صنعتی - خدماتی هیچگاه به مرگ تمایل ندارند .
نكته دوم آنكه هیچیك از تعاریف فوق بهتنهایی قادر به بیان آنچه مهندسی صنایع ادعا میكند نیستند ، بلكه ایندو مكمل یكدیگرند . گفتهایم كه ویژگی بارز مهندسی صنایع در تفكر بهبود مستمر وضعیت موجود بوده و هرگز از وضعیت موجود راضی نیست و تلاش مینماید تا به سوی وضعیتی مطلوبتر حركت نماید . در وهله اول ، تصمیمگیری و برنامهریزی لازم است كه حركتیست به سوی هدف ، اما در گام بعدی بهكارگیری و اجرای برنامه یا تصمیم و سپس تجزیهوتحلیل نتایج ، تضمینكننده صحت آن میباشند . گرایش تولید صنعتی به نگرش نظاممند ، منظم و علمی گرایش برنامهریزی و تحلیل سیستمها نیازمند است و در نقطه مقابل ، برنامهریزی و تحلیل نیز به نگرش اجرایی ، كاربردی و تجربی تولید صنعتی نیاز دارد .
نكته سوم ، دیدگاه انجامدهی و هماهنگسازی است ، چراكه مهندسی صنایع گاه باید عوامل متضادی چون نیروی انسانی ، ماشینآلات ، زمان ، تجهیزات ، سرمایه ، ساختمان و مواد را در قالب یك مجموعه صنعتی - خدماتی آنچنان هماهنگ سازد تا مطلوبیت لازم در كیفیت و كمیت تولید را بدست آورد . این مساله ، ویژگی دیگری را یادآور میشود كه همانا تفكر كلگرا ، جامع و نظاممند مهندسی صنایع میباشد . وی در هنگام برخورد با هر مجموعه ، پیش از آنكه به جزئیات بپردازد ، آنرا به صورت كلی مشاهده مینماید و به تعبیری از بالا یا بیرون نگاه میكند ؛ او اجازه نمیدهد تا یك بخش كوچك از آن مجموعه چنان مجذوبش نماید كه از سایر قسمتها غافل گردد و ارتباط بخشهای دیگر را با آن جزء نبیند . وی میداند كه همكاری تمام آن مجموعه است كه كارایی كل را بدست میدهد و انتظاری كه از مجموعه میرود با هماهنگی تمام اجزا برآورده میگردد . گفته شد كه مهندسی صنایع با مجموعههای پویایی چون واحدهای صنعتی - خدماتی روبروست . هر مجموعه پویا دارای یكسری داشتهها یا ورودیها ، یكسری ستادهها یا خروجیها و همچنین فرایندیست كه این داشتهها را به ستادهها تبدیل نماید . ویژگی مهندسی صنایع ، مشاهده همزمان این سه عامل است و این مساله خود موجب درك ارتباط بین مجموعهها و عوامل مختلف و اقدام در جهت هماهنگسازی و انجام آنها میشود . یك مهندس صنایع چنانچه بتواند ورودیها و خروجیها را اعم از فیزیكی و غیرفیزیكی در ذهن خود تصویر نماید و همچنین پردازشها و فرایندهای تبدیل این ورودیها به خروجیها را مرور كند ، آنگاه به یقین خواهد توانست سازمان را به بهترین نحو اداره نماید .
نكته چهارم ، اصل بیشینهسازی كلی است كه بهطور ذاتی در این تعاریف به چشم میخورد ؛ اگر شما یك مجموعه را بصورت جامع و نظاممند مشاهده كردید ، درست نیست كه تنها سعی نمایید یك جزء آن را در مطلوبترین وضعیت و سطح ممكن نگه دارید و از سایر اجزا غافل بمانید ؛ مهندسی صنایع میگوید كل این مجموعه ، یعنی تمامی اجزای آن در ارتباط با هم و به صورت هماهنگ باید در یك سطح مطلوب قرار گیرند تا مطلوبیت كل مجموعه در بالاترین سطح قرار گیرد.
نكته پنجم واژه موثر در تعریف ذكر شده ، است ؛ اصولا در مهندسی صنایع مفهوم بهرهوری كاربرد فراوانی دارد ؛ بهرهوری خود انواع مختلف دارد و عموما به صورت نسبت خروجیها (ستادهها) به ورودیها (دادهها) تعریف میگردد . دو ركن اساسی در افزایش بهرهوری هر مجموعه ، كارایی و اثربخشی میباشند . كارایی نشاندهنده میزان كل فعالیت میباشد حال با هر مقصودی كه میخواهد انجام شده باشد ، اما اثربخشی مبین آن قسمت از فعالیت است كه در راستای رسیدن به هدف مجموعه انجام شده است ؛ بهكارگیری واژه موثر نیز به همین معنا میباشد .
نكته ششم آن است مهندسی صنایع از روشهای علمی جهت انجام كارهایش استفاده مینماید . روشهای علمی روشهایی هستند كه كه در موارد متعدد از بوته آزمایش و تجربه گذشتهاند و به بیان بهتر استاندارد گردیدهاند و این دلمشغولی مهندسی صنایع است كه سعی میكند در هر چرخه برنامهریزی ، اجرا و تجزیهوتحلیل ، روشهای مستند و استانداردی را در امور مختلف طراحی كند ، آنها را از حالت تجربهنشده خارج نماید و وارد ذات فرایند داخلی آن مجموعه نماید . دانش مهندسی صنایع سعی مینماید برای تمامی شرایط ، روشهای علمی خاصی را طراحی كند تا در موارد مشخص ، این روشها را به عنوان ابزاری در اختیار مدیر قرار دهد .
دانش پایه ای مهندسی صنایع:
دانشهای ریاضی،آمار و کامپیوتر نقش اساسی را ایفا می کنند.ابزارهایی نظیر بهینه سازی،فرآیندهای تصادفی و شبیه سازی در مهندسی صنایع حرف اول را می زنند.در دوره لیسانس مهندسی صنایع و به طور کل در دوره های این رشته،هدف این است که با تمرکز روی این دانش های پایه ای،به تحلیل های اقتصادی،برنامه ریزی و کنترل،طراحی تاسیسات،سیستم های تولیدی و تحلیل مشاغل برسیم.لازم به توضیح است دانش استفاده شده در مهندسی صنایع،بر اساس متغیرهای گسسته است ،در حالی که در سایر رشته ها بر اساس متغیرهای پیوسته می باشد.یعنی در مهندسی صنایع بیشتر،جبر خطی استفاده می شود و این دقیقا نوعی از دانش ریاضی است که در سایر رشته ها کمتر مورد تاکید قرار می گیرد.دلیل تاکید بیش از حد مهندسی صنایع بر این نوع دانش ریاضی،این است که ما با چیدمان محصولات،دسته بندی آنها،طراحی لی اوت کارخانه و . سر و کار داریم.می توان گفت فرهنگ ریاضی متفاوتی بین این رشته و رشته های دیگر وجود دارد.
اما چرا آمار مهم است؟موضوعاتی مانند کنترل کیفیت،شبیه سازی و فرآیندهای تصادفی همه وهمه با آمار سر و کار دارند.ارزیابی ریسک،برنامه ریزی تولید و به طور کلی مطالعه ی سیستم ها همه به آمار نیاز دارند و اینها همه کارهای مهندسین صنایع است.
حوزه های گوناگون مهندسی صنایع:
مدیریت کیفیت،مهندسی مجدد
مهندسی مع،الگوبرداری
شش سیگما
مهندسی ارزش
تفکر ناب،تولید ناب
سازمان های یادگیرنده،تریز
مدیریت پروژه
مدیریت ریسک
مدیریت استراتژیك
مدیریت منابع انسانی
مدیریت زنجیره تامین
برنامه ریزی منابع انسانی
تئوری بهینهسازی
تحقیق در عملیات
هیوریستیك ها،مهندسی فاکتورهای انسانی
مدیریت دانش،برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات
● زمینه های فعالیت مهندسی صنایع
با پیشرفت و تحول سریع علوم و فنون و پیچیدگیهای روز افزودن آن، بالطبع نظامهای تولیدی و خدماتی نیز گسترش یافته اند که در این میان اداره صحیح و مناسب این گونه واحدها مستم بکارگیری تکنیکهای علمی و پیشرفته جهت پیش بینی مدلسازی، برنامه ریزی، تأمین و تدارک، اجرا و نظارت و ارزیابی نتایج حاصله در راستای وظایف مدیریتی است. همانطوری که می دانیم فعالیت هر نظام اعم از تولیدی یا خدماتی با اتکا بر فناوری خاص آن امکان تداوم و استمرار دارد و صرف نظر از ماهیت فنی و صنعتی امر، فناوری دارای چهار جز اصلی یعنی شامل ۱) تجهیزات، امکانات تولیدی و خدماتی ۲) مدیریت و سازمان ۳) نیروی انسانی ۴) دانش فنی است. از آنجا که رشته های مهندسی مرسوم نظیر مهندسی مکانیک، برق، ساختمان و . بیشتر به ابعاد فنی صنعت (مورد ۱ و ۴) توجه دارند.
در فرایند کسب و کار رقابتی به تنهایی پاسخگوی مسائل پیچیده خدمات مهندسی و مدیریتی مدرن امروزی که بصورت سیستماتیک تحولات ی، اجتماعی، اقتصادی و باورهای انسانی را در چرخه حیات سیستمهای مورد توجه خود لحاظ نمی نمایند نیستند. لذا برای رفع چنین کمبودهایی در قرن حاضر بویژه طی چند دهه اخیر، رشته جدیدی تحت عنوان مهندسی صنایع با بهره گیری از علوم ریاضی، فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و تکنیکها و فنون مهندسی بوجود آمده است. با توجه به مراتب فوق شاید مناسب بود این رشته با عنوان مهندسی مدیریت معرفی میشد، چرا که کاربردهای آن محدود به صنعت نیست و هر موسسه انتفاعی و غیر انتفاعی با جنبه صنعتی یا خدماتی میتواند از فنون و تکنیکهای مهندسی صنایع بهره گیرد. مبحث صرف منابع و حصول حداکثر نتیجه از منابع مصروفی چیزی نیست که منحصر به صنعت یا بنگاه خاصی باشد و امروزه با توجه به کمبود ارتقاع سطح بهره وری امری ضروری و حیاتی محسوب میشود که نشانگر بستر گسترده برای فعالیتهای مهندسی صنایع نفتی میشود . مهندسی صنایع در حرفه ها و مشاغلی همچون، بانکداری، خدمات مشاورهای، صنعت بیمه، شرکتهای هواپیمایی، کشتیرانی، بیمارستانها، کارخانجات، کشت و صنعت، خدمات شهری، استادیومهای ورزشی و یا هر مکان دیگری که نیاز به برنامهریزی، هدایت و مدیریت و ارتقا بهره وری میباشد کاربرد دارد.
● برخی از زمینه های کاری مشخص مهندسی صنایع در بازار کسب و کار عبارتند از:
▪ برنامه ریزی استراتژیک و عملیاتی سازمان
▪ مدیریت تولید
▪ مدیریت مهندسی
▪ مدیریت پروژه
▪ مهندسی لجستیک
▪ سیستمهای تولیدی
▪ مهندسی سیستمهای کیفیت
▪ مهندسی سیستمهای اطلاعاتی
▪ مهندسی مالی
▪ مهندسی ارزش
▪ مهندسی سیستمهای بهره وری
▪ طراحی فرایندها و ساختارهای سازمانی
بررسی وضعیت مهندسی صنایع در ایران:
یکی از پیش نیازهای ایجاد هر گونه بهبود در حوزه صنفی و آموزشی مهندسی صنایع، کسب شناخت از وضعیت مهندسی صنایع در کشور است. در حال حاضر متاسفانه هیچ آمار دقیقی از وضعیت مهندسین صنایع در کشور وجود ندارد. تعداد دانشجویان، تعداد فارغالتحصیلان، زمینه های کاری مهندسی صنایع در کشور و عواملی از این دست مشخص نیست. در نتیجه در برنامه ریزی آموزشی مهندسان صنایع، تعیین سیلابس آموزشی مناسب دانشگاهی، ارائه خدمات آموزشی پس از فارغالتحصیلی، نمیتوان واقعیات و نیاز موجود جامعه را مد نظر داشت.
انجمن مهندسی صنایع بر آن است تا با اجرای پروژه پژوهشی در خصوص بررسی وضعیت مهندسی صنایع در ایران، آمار و ارقام و اطلاعات مناسب در این خصوص را کسب کند. در حال حاضر این پروژه مراحل ابتدایی خود را طی میکند و انجمن در حال برنامه ریزی و جذب نیرو برای اجرای آن است
اما در حال حاضر موقعیت کاری مهندسین صنایع در ایران با توجه به در حال رشد بودن صنعت و پروژه ها بسیار خوب است.
طبق آمار گرفته شده از یك منبع اطلاعاتی بزرگ در زمینه ی بازار كار برای مهندسین ، از میان حدود 9000فرصت شغلی برای مهندسین تمامی رشته ها در سطح كشور،در تابستان 1386 ، تعداد 19 فرصت شغلی برای مهندسین مكانیك ،83 فرصت شغلی برای مهندسین عمران و 1273فرصت شغلی برای مهندسین برق می باشد؛ تعداد 2604 فرصت شغلی برای مهندسین صنایع در تابستان 86 می تواند نشان دهنده ی این امر باشد كه صنعت كشور و مدیرانی كه در راس دولت قرار دارند، به اهمیت وجود مهندسی صنایع پی برده و در صدد پرورش و استفاده ی بیش از پیش از علوم این مهندسی می باشند.
یک نکته هم مهم است. مهندسان صنایع در ایران عمدتا کار مهندسی صنایعی نمی کنند و در حوزه کار مدیریت وارد شده اند. بین مهندسی صنایع و مدیریت مرزهای مشخصی وجود دارد. اولا مهندسان صنایع عمدتا باید به مسایل مدیریت عملیات (مثل برنامه ریزی تولید) بپردازند. ثانیا ابزارهای مهندسان صنایع عمدتا ریاضی و کمی و ابزارهای مدیریت عمدتا کیفی و رفتاری است. به نظر می رسد چون کار کردن در حوزه اول سخت است مهندسان صنایع کارهای سهل و ممتنعی مثل برنامه ریزی استراتژیک، سازماندهی و سیستم های اطلاعات را ترجیح می دهند و علاقه ای به کارهای تحقیق در عملیاتی و آماری که قلب تخصصی مهندسی صنایع است ندارند.
در این میان در بازار کار مشکلات روزمرگی برای مهندسین صنایع هم پیش می آید:
1)عدم امنیت شغلی: وقتی شما یک کار ثابت (مانند وارد کردن یک سری اعداد در اکسل) را انجام میدهید و این کار به صورت روزمره و بدون کوچکترین تغییری انجام شود، ممکن است مدیریت شرکت یک دیپلمه و یا حتی پایینتر از آن را به جای شما استخدام کند. در واقع حق با اوست. بسیاری از مهندسان صنایع در ایران، کارهایی را در شرکت انجام میدهند که یک فرد عادی بدون داشتن تحصیلات دانشگاهی، به راحتی میتواند از پس آن ها براید.
2)بهروز نبودن و عقب ماندن از پیشرفتهای علمی و ابداعات جدید: شرایطی را تصور کنید که یک مهندس صنایع در بخش برنامهریزی تولید یک شرکت مشغول به کار است. وظیفه او تهیه گزارش تولید، برنامه تولید روزانه و روزهای آینده و… است. او هر روز این کارها را انجام میدهد و فشردگی کارها به حدی است که دیگر فرصت مطالعه ندارد. بعد از یک یا پنج سال چه اتفاقی میافتد؟ مشخص است که او از پیشرفتها و موضوعات جدید در حوزهی کاری خود بیاطلاع خواهد بود.
3)احساس نیتی از کار و خوشحال نبودن: این موضوع بیشتر به مسائل روحی و روانی برمیگردد. اصولاً ساختار احساس انسان به گونهایی است که تکرار را دوست ندارد و حالا چه فیلم تکراری باشد یا یک کار تکراری. همچنین بعضی از افراد ذاتاً تحولخواه و به دنبال تنوع هستند و در صورتی که گرفتار چرخه روزمرگی شوند، به شدت از کار خود احساس نیتی میکنند و این موضوع هم سبب اصلی بسیاری از مشکلات دیگر است.
4)کند و تنبل شدن ذهن، روح و حتی جسم: ذهن هم مانند بدن احتیاج به تمرین دارد. همانطور که بدن انسان در صورت عدم تحرک و ورزش دچار سستی، رخوت و در نهایت ضعف میگردد، ذهن و مغز نیز در صورت استفاده نشدن تنبل و ضعیف میشود. به عبارتی آکبند ماندن مغز اصلاً خوب نیست! افرادی که کارهای مشابه را در روزهای پیدرپی انجام میدهند، دیگر احتیاجی به تحلیل و استنتاج ندارند و به مرور قدرت تحلیلگری خود را از دست میدهند که این موضوع برای یک مهندس صنایع، فاجعه محسوب میشود.
-باید توجه داشت که افرادی که در بعضی از شاخههای مهندسی صنایع کار میکنند، هرگز دچاز روزمرگی نمیشوند و این موضوع به دلیل ماهیت کار آنهاست. به عنوان مثال کار کردن در زمینه کنترل پروژه، ذاتاً متنوع است. هنگامی که یک پروژه تمام میشود و پروژهی دیگر آغاز میگردد، همه چیز جدید، نو و تازه خواهد بود. البته اگر شما در بعضی از پروژههای طولانی و پایان ناپذیر که در ایران هم تعداد آنها کم نیست کار میکنید، در معرض خطر روزمرگی قرار دارید! افرادی که در واحدهای برنامهریزی تولید، نت، کنترل کیفیت و مشابه آن کار میکنند، بیش از سایر مهندسان صنایع مبتلا به بیماری روزمرگی هستند. اما افرادی که در شرکتهای مشاوره کار میکنند، تقریباً هیچ وقت به این آفت مبتلا نمیشوند.
در پایان باید بگویم که خروج از روزمرگی کار سختی نیست. شما میتوانید یک برنامه برای خود طراحی کنید که مثلاً هر سال در چند دورهی آموزشی مربوط به کارتان شرکت کنید. یا هر روز زمان ثابتی را به مطالعه منابع مربوط به کارتان اختصاص دهید. جستجو و مطالعه در اینترنت، شرکت در سمینارهای مختلف، انجام مشاوره و کار به صورت پروژهایی در بیرون از شرکت و حتی ایجاد تغییرات جزئی در کار روزانهتان و از همه مهمتر توجه به اصول بهبود مستمر، راههای خوبی برای فرار از روزمرگی است.
احمد شریفی مهندس صنایع اشاره دارد چالش های مهندسین صنایع در بازار کار به شرح زیرند:
1- کیفیت و امور وابسته به آن:
این زمینه کاری، فراگیر ترین و عمومی ترین موقعیت شغلی برای مهندسان صنایع است که البته بیش تر از همه زمینه ها مورد هجوم سایر هم میهنان غیر مهندس صنایع! قرار گرفته است! نمونه بارز این قضیه در بحث کنترل کیفیت است. مثلاً در کارخانه های تولید مواد شیمیایی یا سرامیکی یا مشابه آن، مدیران واحد کنترل کیفیت معمولاً مهندس شیمی، مواد یا متالورژی هستند و یا در کارخانه های قطعه سازی، مسئولان کنترل کیفیت، کارشناس رشته مهندسی مکانیک هستند. البته بگذریم که بخش عمده ایی از پست های کنترل کیفی در اشغال افراد با مدرک سیکل و یا پایین تر است! نکته مهم در این امر این است که، اصلاً کنترل کیفیت آماری برای واحدهای صنعتی کشور معنایی ندارد!
2- مدیریت و تضمین کیفیت:
این زمینه کاری، به خصوص آن قسمت از آن که به ISO، OHSAS، EFQM و … مربوط می شود، به شدت مورد توجه همه اقشار جامعه است! البته من این ادعا را ندارم که مدیریت و تضمین کیفیت باید در انحصار مهندسان صنایع باشد، ولی شما هم حتماً من را تصدیق می کنید که دانش آکادمیک فارغ التحصیلان رشته های ریاضی، فیزیک، شیمی، جغرافی، مامایی! و … تقریباً هیچ ربطی به مفاهیم مدیریت و تضمین کیفیت ندارد! در یک مورد جالب من یک فارغ التحصیل رشته پرستاری را می شناسم که تا کنون در 15 پروژه ISO به عنوان مشاور حاضر بوده است.
3- برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات:
این زمینه کاری به طرز عجیبی مورد هجوم مهندسان مکانیک و برق قرار گرفته است. در واقع این دوستان فعالیت های برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات را بین خودشان تقسیم کرده اند و هیچ مهندس صنایعی را بین خود راه نمی دهند! البته این امر به این دلیل است که آن ها در برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات کلمه برنامه ریزی را حذف نموده و فقط تعمیرات (و بعضی وقت ها نگهداری) را استفاده می کنند! از نظر این دوستان مدل ها و نظریه هایی که ما مهندسان صنایع در مورد برنامه ریزی نت خوانده ایم، به درد لای جرز می خورد!!!
4- برنامه ریزی و کنترل پروژه:
این قسمت از مهندسی صنایع هم، مثل بخش های قبلی مورد هجوم مهندسان غیر صنایعی! قرار گرفته است. به عنوان مثال مهندسان عمران با حضور همیشگی خود در کلاس های کنترل پروژه (چه داخل و چه خارج دانشگاه) ادعای مدیریت، برنامه ریزی و کنترل پروژه را دارند و البته معتقدند به دلیل این که آن ها به مراحل و دانش فنی پروژه های عمرانی مسلطند، پس برنامه ریزی و کنترل پروژه آن را هم باید خودشان انجام دهند! که البته حوادثی از قبیل فرو ریختن ساختمان هشت طبه در سعادت آباد تهران هم، زیر سر مهندسان صنایع نفوذی است که در امر خطیر کنترل پروژه های عمرانی فضولی می کنند!!!
"در شرایط برابر با یک مهندس عمران که با خاک و پی آشناست و کنترل پروژه هم می داند،مهندس صنایع نمی تواند قد علم کند.اشاره ی آقای شریفی به خوب نبودن بازار کار کنترل پروژه می باشد."
یک مهندس صنایع باید:
• .تفکر فراگیر داشته باشد تا بتواند با نگرشی سیستماتیک اجزائ سیستم را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و به هم مرتبط سازد
• خلاقیت داشته باشد تا بتواند با توجه به اطلاعات خود (که مانند اقیانوسی از فنون و اطلاعات به عمق نیم متر است) به بهبود سیستم جاری و یا .ارائه طرحی نو بپردازد
• یک رهبر گروه باشد تا بتواند علاوه بر طرحریزی سیستم مورد نظر پیادهسازی و اجرا را نیز پیریزی نموده و نقش رهبری گروهها را به خوبی ایفا .کند
• مدیریت زمان داشته باشد تا بتواند با توجه به اهمیت زمان در کارهای اجرایی خدمات و کالاها را با کیفیت عالی و در حداقل زمان ممکن ارائه .دهد
• ارتقا دهنده بهرهوری باشد تا به جای در جا زدن در جای خود و اکتفا به وضعیت فعلی با دانش خود سعی در افزایش بهرهوری و بهبود وضعیت .کاری (هرچند کوچک) بنماید
مهندس صنایع علاوه بر موارد بالا باید خصوصیات رفتاری زیر را نیز در کار خود داشته باشد: صداقت ،امانت و قابلیت اعتماد در کار فعالیت و سعی و کوشش پیوسته، مراعات محرمانه بودن اطلاعات کسب شده در طول انجام کار، ارائه تحلیلهای مالی و اطلاعات صحیح و کامل و به موقع و در صورت اشتباه شدن اقدام فوری نسبت به تجدید و تعویض آنها و نظارت و مراقبت مسئولانه از تمام منابع و داراییهای سپرده شده و تبعیت از تمامی قوانین جاری و آئین نامههای اجرایی حاکم.
یک مهندس صنایع فعالیت هایی همچون: انتخاب و طراحی فرایندهای ساخت , طراحی تسهیلات فیزیکی, طراحی و گسترش سیستمهای برنامهریزی و کنترل برای توزیع کالاها و خدمات, تولید, کنترل موجودی و کیفیت, تعمیر و نگهداری ماشینآلات کارخانه، مدیریت پروژه, بررسی فنی و اقتصادی و بهینهسازی سیستم و سایر فعالیتهای مربوطه را میتواند انجام دهد. یک مهندس صنایع در سیستمها , مؤسسات و حرفههایی همچون تولید, کشت و صنعت, کارخانجات, خدمات مشاورهای, بانکداری, صنعت بیمه, شرکتهای هواپیمایی, کشتیرانی, بیمارستانها, خدمات شهری, استادیومهای ورزشی و یا هر مکان دیگری که نیاز به برنامهریزی و هدایت و ارتقاء بهرهوری دارد میتواند انجام وظیفه کند.
تجربه ی دو:
معلومات رایج در مهندسی صنایع که باید باشند:
1 - معلومات عمومی در زمینه اقتصاد: (اقتصاد خرد و کلان و مهندسی) شما باید حداقلهای اقتصاد خرد مثل تقاضا ،مفهوم کشش و جزئیات آن،اقتصاد کلان مثل تولید ملی تولید ناخالص ملی،تورم و غیره و در ضمینه اقتصادمهندسی مفاهیمی همچون بهره،نرخ بازگشت سرمایه(ROR )حداقل نرخ جذب کننده(MARR) تکنیکهای مقایسه پروژه هاو مفاهیمی دیگر رو بدونید
2- معلومات عمومی در زمینه روشهای تولید
3- معلومات عمومی در زمینه کنترل : بحث کنترل کیفیت بحث بسیار جالبی است که چند وقتی در صنعت مورد استقبال قرار گرفته است در این بخش ابتدا معلومات عمومی آمار مهندسی بسیار مهم است بعد ورود به به دنیای کنترل کیفیت البته به شما توصیه می کنم که به قسمت اندازه گیری دقیق نیز به پردازید چون که قسمت مهم کنترل کیفیت است ولی اصل مطلب اطلاعات عمومی خودت را در زمیه SPC،MSA و. را افزایش بده در این باره هم مطلبهای خوبی دارم.نرم افزار MINITAB,SPSS
4- مطالب عمومی درزمینه ارزیابی کار و زمان: مثل OPC,FPC,STOPWACH,MOSTکه من شما توصیه می کنم به این قسمت خیلی اهمیت بدهی
5 - در زمینه کنترل تولید و موجودیها : مفاهیمی همچون هزینه تگهداری، هزینه سفارش دهی،و و در قسمتهای پیشرفته تر چیزهای مثل,SCM. MRP1,MRP2,BOM,MPS را بدونید بد نیست.در قسمت تولید چیزهای مثل تولید ناب تولیدچابک و غیره
6 - در قسمت کنترل پروژه: مطالبی مثل تعریف پروژه (آره تعریف پروژه بعضی از افراد هنوز معنا و مفهوم پروژه را نمی دونن) نمودار گانت ،WBS، PERT,GERT ، تخصیص منابع ، مسیرهای بحرانی و غیره
مهندسی صنایع در مقطع كارشناسی در چهار گرایش تقسیمبندی میشود :
1. تولید صنعتی
2. برنامهریزی و تحلیل سیستمها
3. تكنولوژی صنعتی
4. ایمنی صنعتی
دو گرایش تولید صنعتی و تحلیل سیستمها در قیاس با گرایشهای ایمنی صنعتی و تكنولوژی صنعتی ، به دلیل حوزه مفاهیم پیچیدهتر ، گستردهتر و كاربردیتر ، دارای برجستگی چشمگیری در سطح دانایی و توانایی میباشند ، دانشجویانی با سطح علمی بالاتری را به خود میپذیرند و به همین دلیل گرایشهای اصلی مهندسی صنایع به شمار میآیند . از این رو پیرامون این دو گرایش در گامهای آتی شرح كاملتری بیان خواهیم نمود .
دوره دكترای مهندسی صنایع مجموعهای هماهنگ از فعالیتهای پژوهشی و آموزشی است كه موجب احاطه و دستیابی دانشجو به آثار علمی در زمینه مهندسی صنایع و توانایی در تهیه متون تحقیقاتی ، نوآوری ، كمك به پیشرفت و گسترش مرزهای دانش در این رشته خواهد شد . دوره دكترا نیز شامل سه گرایش زیر است :
1. مهندسی صنایع
2. سیستمهای اقتصادی - اجتماعی
3. مدیریت سیستم و بهرهوری
در گام آتی به بررسی دو گرایش اصلی مقطع كارشناسی یعنی تولید صنعتی و برنامهریزی و تحلیل سیستمها خواهیم پرداخت.
تولید صنعتی فن بهكارگیری مهارتهای تكنیكی - اقتصادی و استفاده موثر و نظامیافته از نیروی انسانی سازمان ، ماشینآلات ، تجهیزات ، سرمایه ، ساختمان و مواد به منظور تولید كالا با كیفیت و كمیت مطلوب میباشد .
برنامهریزی و تحلیل سیستمها فن بهكارگیری روشهای علمی جهت حل مسائل تصمیمگیری و برنامهریزی در واحدهای صنعتی - خدماتی ، شامل جمعآوری اطلاعات ، تجزیهوتحلیل دادهها ، مدلبندی و حل مساله.
نکته: هیچیك از گرایشهای برنامهریزی و تحلیل سیستمها و تولید صنعتی به تنهایی تمام مهندسی صنایع نیستند و تنها با حضور در كنار یكدیگر میتوان انتظار داشت مهندسی صنایع به اهداف خود نائل گردد .
اینك به سراغ دو گرایش دیگر میرویم كه اگرچه در جایگاه توجه پایینتری در قیاس با تولید صنعتی و برنامهریزی و تحلیل سیستمها قرار دارند اما خود از جمله رشتههای كاربردی صنعت و خدمات بهشمار میآیند و چهبسا كاركردهایی داشته باشند كه سایر رشتههای فنی و مهندسی از آنها بیبهرهاند . با تكنولوژی صنعتی آغاز میكنیم :
در تعریف تكنولوژی صنعتی میتوان گفت : فن بهكارگیری مهارتهای اجرایی و ذكاوتهای فنی در جهت طراحی تجهیزات و تسهیلات مورد استفاده در بخش تولید و خدمات و تعیین تدابیر لازم برای ساختوساز آنان میباشد . (بهینهسازی در ساختوساز)
تكنولوژی صنعتی گرایشیست با بینشی فنیتر از دو گرایش تولید صنعتی و برنامهریزی و تحلیل سیستمها كه مشابه كارشناسی ساخت و تولید در مهندسی مكانیك بوده اما مجهز به توانایی بهینهسازی ، آگاه به مسائل بهینهسازی ساخت و ساز فرآوردههای صنعتی و نیز نگهداشت و راهاندازی فنی واحدهای اجرایی میباشد . دارای توانایی انتقال و مدیریت تكنولوژیست و نیز حفظ و حراست از آن كه به مدد امكانات سختافزاری و نرمافزاری در جهت حفظ و نگهداری نظام فنی و اجرایی گام بر میدارد ؛
با مدیریت تكنولوژیهای در دسترس یا مواردی كه در قالب انتقال تكنولوژی دادوستد میشوند ، در جهت افزودن كمیت و كیفیت فرآوردهها و نیز بهرهبرداری اثربخش از امكانات در دسترس ، اقدامات موثری انجام میدهد . با استفاده از تجهیزات كامپیوتری و مدارهای منطقی قادر است طیف وسیعی از خواستههای اجرایی بشر را كه به دلیل محدودیتهای انسانی به سهولت قابل تحقق نمیباشند ، عینیت بخشد . مباحث اجرایی و مهارتی ساخت و تولید فرآوردههای صنعتی ، طراحی قالب ، قیدوبستهای صنعتی ، عملیات حرارتی و مباحث انتقال تكنولوژی را میتوان در زمره دیگر زمینههای تخصصی این گرایش ذكر نمود . كارشناس تكنولوژی صنعتی از مرحله طراحی یك ایده و نمونهسازی آن گرفته تا مرحله ساخت و تدارك امكانات تولید ، همینطور مدیریت مراحل اجرایی ، توان خدمترسانی دارد ؛ علاوه بر آن ، ضایعات و عوامل بروز آنها را شناسایی كرده و تاثیرات گوناگونی كه برجای میگذارند را ، مورد سنجش و ارزیابی قرار میدهد .
حال به سراغ ایمنی صنعتی میرویم :
در تعریف ایمنی صنعتی میتوان گفت : فن بهكارگیری تدابیر ویژه مهندسی در جهت ایمنسازی نظامهای گوناگون كاری در مواجهه با گونههای مختلف ریسك رودرروی آنان میباشد . (بهینهسازی در ایمنسازی)
گرایش ایمنی صنعتی تلفیقی از سه رشته بهداشت حرفهای ، مدیریت صنعتی و مهندسی صنایع ( جهتگیری عمده به سوی مهندسی صنایع است ) با رویكرد بهساز و پیشگیرانه و در عین حال مهندسی ، در جوار متخصصین بهداشت حرفهای كه با دید پزشكی بیشتری به دنیای كار مینگرند ، تلاش در ایجاد نظامهای شناخت خطرات و محدودسازی عملكردهای غیرایمن در محیطهای كاری داشته ، روشها ، برنامهها و فرآیندهایی برای كنترل و ارزیابی خطرات پی گرفته و تلاش در ایجاد فضایی سالم برای نجات حركتهای بهرهور دارد . این گرایش مهندسی صنایع ضمن تسلط بر آگاهیهای عمومی مهندسی صنایع به ویژه در راستای تطبیق دادن كار با تواناییهای انسانی در زمینههایی همچون مهندسی فاكتورهای انسانی ، عوامل فیزیكی و شیمیایی زیانآور محیط كار ، حفاظت صنعتی و اصول مدیریت ایمنی ، دارای تبحر و تخصص است . طراحی نظامهایی كه بتوانند از آسیب رساندن به انسانها ، امكانات و تجهیزات پیشگیری كرده ، حركت ملایم و روان اجرا را تضمین نماید ، بخشی از تواناییهای اجرایی این متخصصین به شمار میرود .
مکانیک سیالات ، جمعآوری و دفع فاضلابهای صنعتی ، مهندسی احتراق ، گازرسانی ، اعلام و اطفا حریق ، ایمنی در برق ، سمشناسی صنعتی ، ایمنی ساختمان و معدن ، ارگونومی ، تهویه صنعتی ، دیگها و ظروف تحتفشار ، روشهای تولید1 و2 ، ایمنی در کشاورزی ، روانشناسی صنعتی ، عوامل شیمیایی محیط کار ، اصول بهداشت محیط ، بیماریهای شغلی ، حفاظت صنعتی ، ایمنی بالابرها ، تحقیق در عملیات ، ترمودینامیک و انتقال حرارت ، عوامل فیزیکی محیط کار ، اصول مدیریت ایمنی ، ارزیابی کار و زمان و طرح ریزی واحد های صنعتی از جمله دروس اصلی و تخصصی پراهمیت این گرایش به شمار میآیند .
دوره ی لیسانس و بررسی آن:
طول متوسط این دوره 4 سال است و برنامه های درسی آن درباره ترم برنامه ریزی میشود و علاوه بر دروس کارگاه و پروژه یک ترم کامل نیز به کارآموزی اختصاص می یابد. طول هر ترم 17 هفته آموزش کامل است مدت هر واحد درس نظری 17 ساعت و عملی و آزمایشگاهی 24 ساعت و کارگاهی 51 ساعت و کارآموزی حداقل 136 ساعت است کارآموز بنا در واحدهای ذیربط انجام می باید.
تعداد واحدها
واحدهای درسی این مجموعه 140 واحد به شرح زیر میباشد
دروس عمومی 20واحد
دروس پایه 28 واحد
دروس اصلی 63 واحد
دروس تخصصی 21 واحد
دروس اختیاری 8 واحد
نقش و توانایی یا کارایی
مشاغلی که فارغ التحصیلان این دوره می توانند احراز نمایند عبارتند از :
- واحد طرح و برنامه موسسات تولیدی بزرگ (بیش از 500 شاغل) در واحد طرح وبرنامه، خط مشی عمومی موسسه بوسیله کارشناسان این دوره در مقاطع میان مدت و بلند مدت برنامه ریزی می گردد. مسائل تصمیم گیری در سطح واحد تولیدی توسط کارشناسان این مجموعه به فرم کمی مورد تجریه و تحلیل قرار گرفته و بهترین راه حل جهت تصمیم گیری نهائی به مدیریت واحد ارائه می گردد.
- واحد طرح وبرنامه وزارتخانه و موسسات تابعه
مسائل تصمیم گیری در سطح وزارتخانه موسسات تابعه فارغ التحصیلان این دوره بصورت کمی مورد تجریه و تحلیل قرار گرفته و راه حل مناسب جهت تصمیم گیری نهائی تدوین می گردد.
- کارشناسان برنامه ریزی در موسسات خدماتی
مسائل خدماتی موسسات مختلف از قبیل توزیع کالا، توزیع آب، انرژی و. حمل و نقل، ترافیک شهری، ترافیک هوائی، بررسی سطح قابل ارائه خدمات بنادر، بررسی سطح قابل ارائه خدمات در بیمارستانها و.
- کارشناسان برنامه ریزی در سازمان برنامه و بودجه
مسائل برنامه ریزی و تخصیص بودجه در سطوح مختلف مملکتی، بخشی ، استانی و.
- کارشناسان برنامه ریزی در سطوح مختلف نظام برنامه ریزی کشور
با مراجعه به نظام برنامه ریزی کشور مصوبه شورای اقتصاد ملاحظه می گردد که عده کثیری کارشناس در سطوح مختلف وزارتخانه ، استانداریها، فرمانداریها و. مورد نیاز میباشد.
- تحقیقات و آموزش در موسسات عالی
فارغ التحصیلان این مجموعه می توانند پس از طی دوره های تخصصی (تحقیق و تربیت مدرس) به خدمات آموزشی و پژوهشی در موسسات عالی کشور بپردازند.
ضرورت و توانایی
ابعاد فعالیتهای صنعتی و خدماتی آن چنان گسترده است که حل مسائل تصمیم گیری و برنامه ریزی در سطح اینگونه واحد را بدون بهره گیری از روش علمی غیر ممکن ساخته است لذا مدیریت موسسات تولیدی و خدماتی نیاز مبرمی می برد وجود کارشناسی متبحر در ادامه برنامه ریزی ارائه می باشدحل جمع آوری اطلاعات ، تجزیه و تحلیل داده های، طبقه بندی و حل ومسئله بوسیله کارشناس برنامه ریز انجام می شود. جواب یا جوابهای مسئله ارائه می گردد و سپس بهترین جواب توسط مدیر انتخاب می شود. ارائه بهترین جواب بدون بهره گیری از روشهای علمی غیرممکن است به دلایل فوق الذکر و نیز نیاز کشور به متخصصین برنامه ریز در بخش صنایع لازم و اهمیت این دوره روش می شود.
اما دوره ی ارشد:
1. مهندسی صنایع
2. مهندسی سیستمهای اقتصادی - اجتماعی
3. مدیریت سیستم و بهرهوری
4. مدیریت مهندسی
گرایش مهندسی صنایع ، گرایش برتر كارشناسی ارشد به شمار میآید كه به فارغالتحصیلان كارشناسی همین رشته اختصاص دارد ؛ سطح رقابتی برای ورود به این گرایش بسیار بالاست و با توجه به كمیت پایین پذیرششوندگان ، نخبگانی كه احاطه افزونتری به دروس آزمون ارشد داشته باشند قادر به ادامه تحصیل در این گرایش میباشند .
گرایش سیستمهای اقتصادی - اجتماعی ، به نوعی گرایش دوم مقطع كارشناسی ارشد در حساب میآید كه فارغالتحصیلان سایر رشتههای فنی - مهندسی نیز مجازند بخت خود را برای قبولی در این رشته بیازمایند .
مدیریت سیستم و بهرهوری را میتوان چكیده دوره كارشناسی مهندسی صنایع دانست كه به فارغالتحصیلان سایر رشتههای فنی و مهندسی كه حداقل سه سال سابقه مدیریتی داشته باشند اختصاص یافته است .
لازم به یادآوریست كه گرایش مدیریت مهندسی ، به عنوان یكی دیگر از گرایشهای كارشناسی ارشد مهندسی صنایع در حال گسترش بوده و هماكنون در دانشگاههایی نظیر دانشگاه صنعتی امیركبیر ، در این گرایش نیز پذیرش صورت میگیرد
زمینههای اشتغال
رشته مهندسی صنایع به این دلیل که زمینههای گوناگون فعالیتهای تولیدی و خدماتی را با دید کلی نگر مورد توجه قرار میدهد در افزایش بهره وری و بهبود فرآیندها نقش موثری را میتواند ایفا کند. با گذشت زمان صاحبان صنایع و تگذاران امور اقتصادی به این نکته پی برده اند و همین امر باعث افزایش توجه به مهندسی صنایع به عنوان ابزاری در جهت انجام بهتر کارها گشته است.
از آنجا که ایران جزو کشورهای در حال توسعه است از سویی با افزایش مصرف داخلی نیاز به توسعه ابزارهای تولید و یا بهبود روشهای تولید و افزایش بهرهوری به منظور استفاده مناسبتر از منابع تولید به شدت احساس میشود و از سوی دیگر کشور وارد عرصههایی از خدمات میگردد که تاکنون تجربه آن را نداشته است. (به عنوان مثال میتوان به تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیکی و… اشاره کرد) در هر دو زمینه مهندسی صنایع و سیستم نقش موثری ایفا میکنند و بنابراین نیاز کشور به این رشته هم اکنون بسیار زیاد بوده و در آینده نیز همچنان ادامه و افزایش خواهد داشت. از لحاظ زمینه کلی کار صرف نظر از برخی کارهای ویژه تفاوت چشمگیری میان مهندسین صنایع و سیستم در بازار داخلی کشور وجود ندارد.
در هر نوع کسب و کاری،حسابداری لازم است.باید در نظر داشته باشید،حسابداری در هر کسب و کاری یک زبان پایه ای می باشد و داشتن دانش پایه ای از حسابداری برای مردان و نی که با کسب و کار سر و کار دارند،برای اینکه بدانند در حال انجام چه کاری هستند لازم است.این همان دلیلی است که نشان می دهد چرا حسابداری در دنیای امروزی تا این اندازه متقاضی دارد.بسیاری از حسابداران تایید شده در رشته ی خودشان بسیار موفق شدند و حتی،کسب و کار خودشان را شخصا راه اندازی نموده اند.مساله ی مهم در این فرآیند این است که شما می توانید با تمام لایه های کسب و کار،در ارتباط باشید و حتی آنها را یاد بگیرید!
در درجه ی اول،شما نیاز به رسیدن به شایستگی در زمینه ی حسابداری دارید.در واقع نیاز به تحصیل چهارساله در رشته ی حسابداری یا رشته های مرتبط دارید.در کنار این ها یک حسابدار باید در زمینه ی تحلیل ها و تکنیک ها،متخصص باشد.همچنین یک حسابدار باید استعداد ریاضی بالایی داشته باشد و به دلیل اینکه امروزه کامپیوتر،نقش فوق العاده ای در زمینه ی محاسبات دارد،حسابدار باید با کامپیوتر هم آشنا باشد.
نکته ی بعد این است که علاوه بر تحصیلات لیسانس،باید دانش کمی در مورد موضوع دیگری هم وجود داشته باشد.این مدرک باید از دانشگاه معتبری باشد تا بتوان برای تحصیل در دوره ی ارشد در حسابداری هم اقدام نمود.همچنین نیاز به مدرکی معتبر از یک سازمان خاص هم احساس می شود.
اگر یک حسابدار عمومی شویم،به عنوان کارآموز مشغول می شویم.یعنی شروع کار ما به عنوان ممیز داخلی یا حسابدار هزینه ها خواهد بود.یادآور می شویم بیشتر شرکت ها ،ترجیح می دهنداز دانشجویان مدیریت اجرایی برای استخدام حسابدار،بهره ببرند و امکان ورود به این رشته در دوره ی ارشد،فراهم می باشد.
حسابداری،حرفه ای است که شانس های حرفه ای فراوانی برای شما ایجاد می کند.شما می توانید حتی بدون داشتن گواهی خاصی، در دفاتر دولتی یا در شرکت های خصوصی کار کنید.در طول دوره ی کاریتان شما می توانید،ارتقا یابید.یعنی می توانید به عنوان مدیر بخش مالی یک شرکت که خودش،شانس های بعدی را به وجود می آورد،مشغول شوید!شما حتی می توانید در شرکت های حقوقی هم کار کنید.می توانید به عنوان ممیز،مدیر بخش مالی،تحلیل گر بودجه،مدیر حسابداری و حتی به عنوان حسابدار مالیات ها هم کار کنید.بیشتر شرکت هایی که به دنبال حسابداران مالیاتی هستند،بیشتر دنبال افرادی با پیش زمینه ی حقوقی می باشند.
حسابداری قانونی،حرفه ی امیدبخش دیگری برای حسابداران است.در این قسمت شما به دنبال تحقیق و بررسی جرم ها هستید.مثل تحقیق در مورد کلاه برداری در حساب های شرکت.اگر در زمینه ی حسابداری مهارت تدریس دارید،می توانید به عنوان مدرس مشغول شوید.این بخش،یک حرفه ی فوق العاده است و بیشتر
حسابداران،این شغل را بسیار عالی می دانند.اگر شما حرفه ی حسابداری را شروع کردید،سعی کنید به عنوان کارآموز شروع نمایید و مسیری که می خواهید را ادامه دهید
در پایان باید گفت حسابداری بسیار حرفه ی خوبی است و در این زمینه شما می توانید کارهای بسیاری را انجام دهید.فقط باید بدانید اگر قطعا می خواهید به حرفه ی مورد نظر برسید باید،مراحل را درست طی نمایید
برای اینکه بهترین حسابدار شویم باید چه کنیم:
نیاز به زمان،صبر و مهارت داشتن بسیار در این پروسه مهم است.لازمه ی حسابدار موفق شدن ،تجربه ی زیاد کسب کردن و آموزش مستمر است.سه گام مهم برای حسابدار موفق شدن ذکر شده است:
1-داشتن استعداد ریاضی و مالی و تکرار این ها به صورت یک فرآیند
2-داشتن توانایی تفسیر حقایق آنهم با دقت و سرعت بالا
3-توانایی کار با مردم و داشتن توانایی برقراری رابطه و تبدیل اطلاعات پیچیده به اطلاعات ساده و شفاف
فارغالتحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخههای حسابداری در حرفه حسابرسی شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیمبندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک میشوند :
حسابرسان داخلی : این گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیأت مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیأت مدیره ارائه میدهند . این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی میکنند.
حسابرسان مستقل: این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در مؤسسات حسابرسی مشغول به کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمانها با این مؤسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار میدهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه میکنند. در واقع حسابرسان مستقل، رابط میان صاحبان شرکت و هیأت مدیره شرکت میباشند
آموزش حسابداران و شرکت مؤثر آنها در فراهمآوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار در کشور در حال توسعهای مانند ایران اهمیت فراوانی دارد. چرا که وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، بموقع و مربوط به فعالیتهای اقتصادی، نه تنها لازم بلکه حیاتی است. علاوه بر این اطلاعات مالی حاصل از فعالیتهای اقتصادی که بوسیله نظامهای حسابداری گزارش میشود، میتواند از انحراف مسیر پیشبینی شده ، اتلاف منابع اقتصادی و اخلال در برنامههای توسعه اقتصادی جلوگیری کند.
ده ویژگی حسابدار موفق:
1-جاه طلبی:بدون این ویژگی نمی توانید به اهدافتان دست یابید.بنابراین،اهدافتان را بزرگ در نظر بگیرید.
2-مهارت های ارتباطی:شما باید با مشتریان و همکارانتان رابطه ی موثر برقرار کنید.
3-رقابت:داشتن روحیه ی رقابتی به شما کمک می کند تا به اهدافتان نایل شوید و بهتر در خدمت مشتریانتان قرار گیرید.
4-ابتکار:هر کسب و کار منی باید قادر باشد همیشه خودش را مجاب به حرکت رو به جلو و ابتکار نماید تا به بهترین نحو از تواناییهایش بهره ببرد.
5-دانش:دانش حسابداری مهمترین موضوع است.اما داشتن دانش کسب و کار،اقتصاد،ت و تکنولوژی به حرکت رو به جلوی شما کمک می نماید.
6-انسجام:با داشتن انسجام شخصی و حرفه ای می توانید یک رفتار اخلاقی در کسب و کار و یک محبوبیت مثبت ایجاد کنید.
7-مهارت رهبری:با رهبری کردن تیم ها و ایجاد اتاق های فرمان میتوایند در هر کسب و کاری و به طور خاص در حسابداری موفق شوید.
8-توانایی دوست داشته شدن:هیچکس برای شما کار نمی کند،اگر دوست داشتنی نباشید.هر حسابدار موفقی باید بتواند کانال های ارتباطی ایجاد کند،به نتورک ها وارد شود و با سایرین کار کند.
9-ریسک کنید:حسابدار موفق که روحیه ی کارآفرینی دارد،می داند تحت چه شرایطی ،چه ریسکی کند که هزینه زا هم نباشد.
10-قابلیت اطمینان:مردم به شما اطمینان می کنند،پس شما باید قابلیت اطمینان کردن را داشته باشید!
بررسی نقش کامپیوتر در حسابداری امروزه:
از آنجا که کامپیوتر،روز به روز نقش بیشتری در حسابداری ایفا می کند لازم میدانم راجع به این موضوع مطالبی را ذکر نمایم:
حسابداران در این رابطه باید سه کار را انجام دهند:
1-طراحی و توسعه ی نرم افزار جدید برای حسابداری و اصلاح اشکالات نسخه های قبلی.
2-ارزیابی و کنترل سیستم های کامپیوتری در کسب و کار های بزرگ که مرتبط با حسابداری هستند.
3-تهیه ی برنامه های تکنولوژی برای شرکت ها با هدف مدرن کردن رکوردهای مالی آنها
نرم افزارهای حسابداری:
نرم افزارهای حسابداری بسیار زیاد هستند.در زیر به بررسی 5 نرم افزار مهمتر در هر رده از کسب و کار می پردازیم:
در ایران نرم افزارهای استفاده شده،تنوع گوناگونی دارند که به بررسی آنها می پردازیم:
Microsoft office accounting1-
یك نرم افزار كامل با امكانات بالا به منظور مدیریت بر منابع مالی شغل شما می باشد .شما به كمك این نرم افزار می توانید به راحتی دفتر حسابرسی خود را كنترل كنید،اطلاعات آن را بایگانی كنید و بر مبنای این اطلاعات فعالیت تجارت خود را پیگیری نمایید.شما كافی است فقط یك بار اطلاعات مورد نیاز خود را وارد كنید آنگاه در هر زمان می توانید برنامه های مالی روزانه خودتان را مدیریت كنید.
2-نرم افزار رافع:
این نرم افزار یكی از قویترین نرم افزارهای حسابداری موجود تحت ورژن های مختلف ویندوز می باشد.چند مورد از امكانات و قابلیت های این نرم افزار به شرح زیر می باشد:
تعریف و تدوین کدینگ و سرفصلهای حسابداری در سه سطح کل ، معین و تفضیلی بطور دلخواه
تعیین و تخصیص تبصره های خاص به سیستم اتوماتیک از جهت قابلیتهای ویژه مانند :
آرتیکل های تشکیل دهنده اسناد بدهکاران و بستانکاران تجاری ، سرفصل های ثابت و متغیر، نحوه مرتب كردن ستون بدهکاران و بستانکاران در اسناد حسابداری
تعیین و تعریف کلیشه اسناد برای صدور سند های حسابداری اتوماتیک
تنظیم و تبیین تفضیلی ها بطور شناور و یا وابسته به معین های مختلف به صورت دلخواه بوسیله کاربر
ذخیره اسناد حسابداری طی سه مرحله پیش نویس ، موقت و دائم
امكان کپی كردن از یک یا چندین سند دیگر در سند جاری
و .
3-نرم افزار هلو:
یكی از مهمترین نرم افزارهای فارسی زبان است.ویژگی اصلی آن توانایی ثبت سندهای زیاد به صورت همزمان بدون اتلاف وقت است.
برخی امكانات این نرم افزار عبارتند از:
صدور انواع فاكتور (خرید، فروش، پیش فاكتور، ضایعات و مرجوعی) دریافت و پرداخت به صورت چك، نقد، نسیه، تخفیف
خرج چك گردش چك و گزارشات متنوع از چكهای وصولی، وصول نشده و … بر حسب تاریخ، پشت نمره، شماره چك و یا … عملكرد بانكه و صورت حسابهای بانكی مطابق با استاندارد بانكهای كشور به تفكیك هریك از شماره حسابها.
اعلام سررسید چكها به صورت اتوماتیك، امكان ثبت چكهای تضمینی و گزارشات مربوطه معرفی كالا در سطوح اصلی و فرعی، همچنین تعریف نمودن مشخصههای كالا به دلخواه عملكرد برنامه بوسیله نام كالا در كلیه مراحل و یا استفاده از كد كالا تا 15 رقم مطابق مشاغل مختلف فهرست ریالی و تعدادی از كل انبارها به صورت لحظهای و تعیین قیمت كالا بر حسب نرخ روزانه ارز (درهم، دلار و …) .
سفارش خرید كالا بصورت دستی یا اتوماتیك از روی حداقل موجودی كالا (حد سفارش) انبارگردانی و اتخاذ تصمیم مدیریت در مورد كالاهای كسری و انتقال به سال جدید .
و .
4-نرم افزار آسمان:
امکان استفاده حسابداری و نرم افزار برنامه در یک شبکه کامپیوتری با یک قفل سخت افزاری
ارائه قفل سخت افزاری با پورت USB جهت نصب آسان برنامه و بدون محدودیت سیستم (امکان جدید )
امکان کار بروی یک دفتر مالی بطور همزمان و توسط چندین کامپیوتر و عملکرد همزمان
امکان ثبت درصد بازاریاب ها و درصد تخفیف و توضیحات هر ردیف کالا در فاکتور فروش و خرید
ثبت سفارش خرید و سفارش فروش کالا ( امکانات جدید نرم افزار حسابداری آسمان )
ثبت ارسال کالا و بارنامه و ثبت وارده و بارنامه و تنظیم انبارداری و حسابداری مربوطه ورود و خروج
و .
5)رهاورد:
برنامه ای جامع و عالی برای حسابداری و انبارداری شرکت ها و موسسات تجاری
این نرم افزار تمام امکانات یک سیستم انبار داری و حساب داری کامل را دارا می باشد و با محیطی ساده اما کامل به سهولت امور حسابداری کمک می کند.
حسابداری در دانشگاه ها:
طول دوره تحصیل در لیسانس
- طول دوره و شکل نظام :
طول متوسط دوره کارشناسی رشته حسابداری با کارآموزی 5 سال است و کلید دروس آن در 9 ترم برنامه ریزی شده است. طول هر ترم هفته فعال آموزشی میباشد. هر واحد درسی بصورت نظری ساعت و هر واحد کار آموزی حداقل 54 ساعت در طول نیمسال ( هفته ) خواهد بود. کارآموزی عموماً در واحدهای بازرگانی، تولیدی، دولتی، موسسات حسابرسی با نظر گروه آموزشی حسابداری در موسسات آموزش عالی انجام خواهد گرفت.
تعداد واحدها
واحد های درسی:
تعداد کل واحدهای درسی این رشته 160 واحد ,10 واحد کارآموزی به شرح زیر میباشد.
1- دروس عمومی 20 واحد
2- دروس پایه 50 واحد
3- دروس تخصصی 71 واحد
4- کار آموزی معادل 10 واحد
نیمسال هشتم دوره تحصیلی و تابستان متعاقب آن به 10 واحد کارآموزی اختصاص داده شده است طبق ماده 29 و تبصره ماده 38 آئین نامه آموزشی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی این 10 واحد جزء کارآموزی به حساب آمده است.
نقش و توانایی یا کارایی (لیسانس)
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی رشته حسابداری توانائی لازم در احراز مشاغل و ایفای نقشهای زیر را دارند.
1- انجام کلیه امور حسابداری در موسسات بازرگانی، بانکها و واحدهای تولیدی و صنعتی
2- تصدی کلیه امور حسابداری در موسسات دولتی و شهرداریها
3- اشتغال به حرفه حسابرسی در موسسات حسابرسی.
4- طرح و اجرای سیستمهای مالی در موسسات بازرگانی و صنعتی
5- فارغ التحصیلان این دوره پس از کسب تجربه کافی میتواند در سطوح مختلف مدیریت مالی و حسابداری و حسابرسی انجام وظیفه نمایند.
ضرورت و توانایی (لیسانس)
ضروت و اهمیت دوره کارشناسی حسابداری با توجه به نکات زیر بخوبی آشکار میگردد:
1- آشفتگی و نابسامانی دروضع مالی بسیاری از موسسات بازرگانی تولیدی، دولتی و شهرداریها و بخصوص صنایع ملی شده و عدم امکان ارائه گزارشهای مالی صحیحح و به موقع در این موسسات که ناشی از کمبود حسابداران متخصص میباشد.
2- عدم توانائی موسسات حسابرسی بخصوص موسسات حسابرسی وابسته به دولت در رسیدگی به گزارشهای مالی واحدهای اقتصادی به علت کمبود حسابداران تحصیل کرده در حرفه حسابرسی که در سالهای اخیر موجب وقفه یا تأخیر در امر رسیدگی گردیده است.
3- نارسائی در امر آموزش حسابداری در دانشگاهها و مراکز آموزش فنی و حرفه ای و رشته های خدمات در وزارت آموزش و پرورش به علت کمبود استادان ودبیران تحصیل کرده و کارآزموده.
4- برنامه ریزی و کنترل عملیات بازرگانی، تولیدی و دولتی عموماً با کمک حسابداران و کارشناسان مالی تحصیل کرده امکان پذیر میباشد و در بسیاری از موارد کمبود اینگونه افراد انجام کار برنامه ریزی و کنترل عملیات را به عهده تاخیر انداخته است.
تردیدی نیست که تربیت کارشناسان حسابداری در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی در کوتاه مدت و بلند مدت میتواند بسیاری از کمبودها و نارسائی های فوق را جبران نماید.
معرفی رشته حسابداری - مقطع کارشناسی ارشد
دوره کارشناسی ارشد رشته حسابداری بمنظور آموزش تخصصی حسابداری به دانشجویانی که درآینده در حرفه حسابرسی یا مشاغل مختلف حسابداری در موسسات بازرگانی، صنعتی و دولتی مشغول کار خواهند شد، تدوین گردیده است. بدیهی است دانشجویانی که درحال حاضر بکار حسابرسی و حسابداری اشتغال دارند با گذرانیدن این دوره اطلاعات و معلومات تخصصی خود را افزایش داده و مسئولیت های سنگین تری را عهده دار خواهند گردید. علاوه بر این فارغ التحصیلان این دوره در تحت ضوابطی که ستاد انقلاب فرهنگی تعیین میکند، میتوانند به امر تدریس در دانشگاهها و موسسات آموزش عالی اشتغال پیدا کنند.
طول دوره تحصیل
دوره کارشناسی ارشد رشته حسابداری بصورت کارشناسی ارشد ناپیوسته و آموزشی میباشد. طبق آیین نامه خاص دوره کارشناسی ارشد مصوب ستاد انقلاب فرهنگی طول این دوره برای دانشجویان تمام وقت حداکثر 5/2 سال و برای دانشجویان نیمه وقت حداکثر 5/4 سال واحدهای هر نیمسال برای دانشجویان تمام وقت حداقل 12 واحد و حداکثر 15 واحد است و برای دانشجویان نیمه وقت حداقل 6 واحد و حداکثر 10 واحد میباشد.
داوطلبان ورود به دروه کارشناسی ارشد رشته حسابداری علاوه بر شرایط عمومی ورود به دانشگاه باید دارای شرایط زیر نیز باشند:
الف- داشتن گواهینامه کارشناسی رشته حسابداری
(داوطلبانی که رشته تحصیلی دوره کارشناسی آنان غیر از رشته کارشناسی ارشد حسابداری است، در صورتی پذیرفته میشوند که حداقل 30 واحد اصلی و تخصصی کارشناسی آنان با کارشناسی رشته حسابداری مشترک با شد و واحدهای کمبودآنان از 45 واحد نکند).
ب- داشتن معدل کارشناسی حداقل 5/2 از 4 (یا 5/12 از 20)
ج- پذیرفته شدن در امتحان ورودی که شامل دروس تخصصی و زبان خارجه است.
تعداد واحدها
تعداد کل واحدهای درسی دوره کارشناسی ارشد رشته حسابداری 45 واحد به شرح زیر میباشد.
الف- دروس عمومی 4 واحد
ب- دروس اختصاصی 23 واحد
ج- دروس اختیاری 9 واحد
د-تحقیق 9 واحد
نقش و توانایی یا کارایی (ارشد)
بطور کلی همانطوریکه اشاره شد فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد رشته حسابداری میتوانند بعنوان حسابرس یا مسئولان حسابداری و امور مالی در موسسات مختلف اشتغال پیدا کنند.
فارغ التحصیلانی که در شرکتهای بزرگ استخدام میشوند قادر خواهند بود در قسمت های تخصیص منابع یا سیستمهای اطلاعاتی مدیریت و در مشاغل تحلیل گرمالی یا حسابرس داخلی مشغول کار شوند و یا مسئولیت بخشی از کار برنامه ریزی و کنترل مالی را عهده دار گردند؛ مسئولیتهای دیگری که فارغ التحصیلان این دوره در موسسات بزرگ میتوانند عهده دار گردند، بودجه بندی و تجزیه و تحلیل و برنامه ریزی و آینده نگری است. فارغ التحصیلان این دوره پس از کسب تجریه کافی میتوانند در سطوح مختلف مدیریت مالی و حسابرسی انجام وظیفه نموده و در اداره موسسه کمک های موثری به مدیریت بنمایند.
ضرورت و توانایی (ارشد)
تغییرات سریع بازرگانی و صنایع مسئولیت های خطیری را در سیستم اقتصادی واجتماعی جامعه بعهده حسابداران محول نموده است. امروزه حسابدار علاوه بر وظیفه تاریخی خود که ثبت و گزارش دهی اطلاعات مربوط به فعالیت های گذشته و تلفیق آن با اطلاعات اضافی دیگر بمنظور استفاده در امر برنامه ریزی و تصمیم گیری های بازرگانی.
حسابدار امروزی بر خلاف گذشته وظائف متعدد و سنگینی نظیر تجریه و تحلیل معاملات، سنجش روایدهای اقتصادی، طراحی سیستم، فرآیندهای تحلیلی و تفسیری، ارزیابی های مالی و در واقع تمامی زمینه فعالیت مدیریت را بر عهده دارد. مسئولان حسابداری سازمانها در صورتیکه وظیفه خود را بنحو مطلوب انجام دهند باید بیش از هر یک از مسئولان دیگر- شاید باستثنای مدیریت عامل از فعالیت های مختلف سازمان آگاهی داشته باشند.
امروزه کشور ما نه تنها از لحاظ حسابداران و مسئولان حسابداری و مدیران مالی ورریده و مطلع بلکه در مورد حسابرسان بصیر و کارآزموده و نیز محققان و پژوهشگرانی که بتوانند در مورد مسائل و مشکلات حسابداری جامعه تحقیق و تفکر پرداخته و به نابسامانی های موجود سرسامان دهند با کمبود شدیدی مواجه است.
بدون تردید تربیت کارشناسان ارشد رشته حسابداری در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در کوتاه مدت و بلند مدت میتواند بسیاری از کمبودهای و نارسائیهای فوق را جبران نماید.
مدیریت بازرگانی که سرآغاز آن از فرانسه و دانشگاه ESCP Europe بودهاست به بحث پیرامون چگونگی کنترل سود و سرمایه و هزینه و استفاده بهینه از امکانات میپردازد. می توان گفت هدف از این رشته عبارت است ازآشنایی دقیق با وظایف اساسی سازمانهای بازرگانی، افزایش مهارت و توانایی دانشجویان در شناخت مسائل مبتنی به مدیریت، جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هر یک از این مسائل، ارزیابی راه حلهای مختلف در مورد هر مسأله و تصمیم گیری و اجرای تصمیمات متخذه . تیلور پایه گذار این علم در مکتب کلاسیک بودهاست. از استادان مدیریت در ایران میتوان دکتر مهدی الوانی، دکتر علی رضاییان و دکتر علی اکبر فرهنگی را نام برد.
از دیگر بحثهای مدیریت بازرگانی بازاریابی میباشد که در سالهای اخیر به جایگاه باارزشی دست یافتهاست و به عنوان علم مطرح گردیدهاست. شرکتهای بزرگ همواره درسالهای اخیر هزینههای سنگینی برای این مقوله در نظر گرفته و بازخورد مناسبی از آن دریافت نمودهاند. بازاریابی خود به شاخههای متعددی تقسیم گردیده و دانشگاهها سعی در پرورش متخصصین در شاخههای مختلف این علم نمودهاند. از دانشمندان مطرح این علم در ایران میتوان به دکتر احمد روستا و دکتر داور ونوس در سطح بینالمللی و فرد آر دیوید و فیلیپ کاتلر اشاره نمود.
بازاریابی چیست؟ فاصله ایده تا مرتفع شدن نیاز با استفاده از فرایند تبدیل ایده به کالا و مبادله آن را بازاریابی نام گذاری کردهاند البته تعاریف گوناگونی از بازاریابی در مراجع مختلف آْمدهاست که هریک از دیدگاه مکتبی و یا دانشمندی ارائه شدهاست، ولی نکته محوری در تمامی این تعاریف ء نیاز مشتریان میباشد.
علم بازاریابی به لحاظ همبستگی بسیار زیاد با مدیریت استراتژیک در بسیاری از موارد به صورت ترکیبی به اجرا در آمده و شرکتها استراتژیهای خود را با استفاده از علوم و زیر شاخههای بازاریابی تکمیل مینمایند. از دانشمندان این زمینه میتوان به ایگور انسف اشاره نمود که خود یکی از پایه گذاران این علم نوین در دنیا میباشد.
برخی از زیر شاخههای بازاریابی عبارتاند از e-marketing,e-commerce و بازایابی بینالمللی، رفتار مصرف کننده، بازاریابی داخلی، بازاریابی صنعتی و بازاریابی افقی و عمودی. هر یک از زیر شاخههای فوق ضمن تبعیت از اصول بازاریابی این امکان را فراهم آوردهاست تا متخصصین و علاقهمندان در زمینهای خاص بررسیهای لازم را به عمل آورند.
دروس تخصصی این رشته در زمینه شناخت بازار، مسائل بازاریابی، تجارت ، داد و ستد، معاملات بینالمللی و صادرات و واردات است و در نهایت یك دانشجوی مدیریت بازرگانی به عنوان یك مدیر تجاری تحصیل كرده ، میتواند امور تجاری را تفكیك كرده و اداره كند و به یاری قدرت خلاق خویش در ایجاد بازار جدید، ارائه خدمات متنوع و تازه ، ابداع روشهای جدید در عرضه و توزیع، كارآفرین باشد. برای مثال یك فارغالتحصیل مدیریت بازرگانی باید بتواند برای كالاهای موجود، بازار جدیدی پیدا كرده و یا روشهای مطلوب توزیع را در سیستم دولتی طراحی كند. چون امروز یكی از بزرگترین مشكلات كشور ما .رساندن محصولات كشاورزی مثل برنج، چای و مركبات به بازار و به دست مصرف كننده است
گرایش مدیریت بازرگانی به بررسی اصول، روشها و مهارتهایی میپردازد كه اداره كنندگان سازمانهای اقتصادی، خدماتی و بازرگانی باید از آن اطلاع داشته باشند. برای مثال نحوه تصمیمگیری در مورد روشهای تولید، فروش ، سرمایهگذاری، بازاریابی ، جذب نیروی انسانی و دهها مساله دیگر كه در هر موسسه .بازرگانی برای یك مدیر مطرح میگردد، در این گرایش آموزش داده میشود
دانشجوی این رشته باید به مسایل تجاری و اقتصادی و محیط بازار علاقه مند باشد و در دروس ریاضی و زبان انگلیسی و فارسی هم قوی باشد.باید خلاق و نوآور باشد تا نتیجه ی تصمیم امروزش را در آینده ارزیابی کند.قدرت رهبری و اهتماد به نفس و تسلط به آمار و اقتصاد هم بسیار مهم می باشد.
آینده شغلی:
فارغ التحصیلان این رشته با تسلط به مباحث مربوط به بازار، مباحث تدوین استراتژیهای سازمانی، شناخت مشتریان و نحوه ارتباط با آنها، شناخت فرایندهای فروش، بازاریابی و خدمات به مشتریان زمینه لازم جهت استخدام در واحدهای بازرگانی سازمانها را داشته و نسبت به سایر گرایش های مدیریت با توجه به نبود رشته ای جایگزین از بازار کار مناسبی برخوردارند. ضمن اینکه دانشجویان این رشته با توجه به شناخت کافی از کسب و کار و نحوه ایجاد تجارت موفق شانس زیادی برای موفقیت در حیطه کار آفرینی و تشکیل کسب و کارجدید دارند.
نقش و توانایی یا کارایی
الف- فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی با اطلاعات وسیعی که در زمینه های مختلف بازرگانی و بازاریابی، روابط انسانی، امور مالی و اقتصادی پیدا می کنند، به خوبی می توانند در سطح مدیران اجرایی در سازمانهای بازرگانی، صنعتی و دولتی به کار اشتغال ورزند و یا در سمت مشاور مدیریت انجام وظیفه نمایند.
ب – انتظار می رود که این فارغ التحصیلان پس از کسب تجربیات کافی بتوانند مسئولیتهای بیشتری را در سطوح بالای سازمان عهده دار گردند.
ج- علاوه بر این فارغ التحصیلان این دوره می توانند رد کارهای پژوهشی و تحقیقاتی که امروزه در موسسات بزرگ از اهمیت زیادی برخوردار است مشغول کار شوند.
بازار کار:
فارغ التحصیلان این رشته با آگاهی و شناختی که از ساخت سازمان،تیوریهای مدیریت و سازماندهی و تکنیک های مختلف تصمیم گیری دارند،قدرت حل مشکلات را پیدا می کنند و همچنین علاوه بر دانش نظری با کاربردهای این رشته نیز آشنا می شوند.آنها می توانند در موسسات بازرگانی،امور دفتری مانند:تدارکات،اداره ی امور،کارگزینی،امور مالی و بازاریابی مشغول به کار شوند.
درباره این سایت